Pomysłowość miejska

Początek badaniu dała wspólna ciekawość urzędników z Centrum Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta st. Warszawy oraz socjolożek i socjologów z Fundacji Pole Dialogu w obszarze innowacji, które dzieją się w różnej formie w Warszawie.

Około 9% mieszkańców i mieszkanek Warszawy zgłasza i/lub realizuje własne pomysły, aby poprawić jakość życia w mieście. Ich realizacja jest możliwa dzięki mechanizmom stworzonym przez Urząd Miasta, takim jak budżet partycypacyjny, inicjatywa lokalna czy uzyskanie wsparcia centrów aktywności lokalnej. Istnieje także szereg możliwości działania poza urzędowymi ścieżkami: współpraca z organizacjami pozarządowymi, prywatnymi przedsiębiorcami, instytucjami różnego rodzaju, które gotowe są wesprzeć indywidualne osoby i nieformalne grupy dążące do wprowadzenia zmiany. Wreszcie, mieszkańcy i mieszkanki działają w ramach grup nieformalnych, sąsiedzkich, trwałych lub zawiązywanych ad hoc, aby osiągnąć swoje cele. Jednakże wiele z potencjalnych pomysłów nie zostaje zrealizowanych – grzęźnie w przeszkodach i trudnościach wynikających z różnych czynników. Część pomysłodawców zniechęca się i rezygnuje z dalszych prób działania. Nie jest też jasne, na ile znane są różne sposoby realizacji własnych pomysłów przez mieszkańców.

„Pomysłowość miejska” nie jest klasycznym badaniem, a nasze zaangażowanie w jego realizację wykraczało poza przeprowadzenie wywiadów i napisanie raportu. Nasi rozmówcy, często ludzie o wielkim prywatnym i zawodowym zaangażowaniu na rzecz zmieniania stolicy, w dużym zaufaniu dzielili się trudnymi doświadczeniami, wznosząc się ponad proste wskazywanie winnych czy poprawiające humor chwalenie się osiągnięciami. Rozmowy z nimi udowadniają, jak wielkim kapitałem wiedzy, sprytu i oddania dysponuje Warszawa – i jak wciąż mocno musimy się starać, by ta wiedza odpowiednio się „odkładała” i stanowiła paliwo do udoskonalenia naszego miasta. Tu odpowiedzialność jest zdecydowanie wspólna.

Sercem podejścia było uczynienie jednostkami analizy nie poszczególnych grup „aktorów”, a samych procesów zmiany, co jest kwintesencją podejścia citizen-driven innovation. Śledziliśmy projekty o różnej tematyce i zasięgu. Wspólnie z realizującymi je osobami odtwarzaliśmy ich „trajektorie”, czyli historie realizacji. Skupialiśmy się na tym, co pomagało w realizacji pomysłów oraz na elementach „zastoju” i przyczynach opóźnień.

Śledząc i odtwarzając historie 10 wybranych projektów/procesów/działań staraliśmy się jak najlepiej zrozumieć perspektywę każdej grupy,
która brała w nich udział. Chcieliśmy dać głos zarówno nieśmiałym seniorkom z Grochowa, które latami walczyły o ważne dla siebie sportowe zajęcia, jak i świadomym innowatorom, walczącym o najwyższy poziom wykorzystania technologii w mieście.

Przyjrzeliśmy się także drugiej stronie, podejmując próbę wskazania mocnych i słabych stron aktualnego systemu wsparcia oddolnychinicjatyw. Naszym celem nie był wyczerpujący opis tego systemu (np. skatalogowanie wszystkich możliwych sposobów realizacji pomysłów), tylko uchwycenie zmian, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich lat oraz sformułowanie rekomendacji na przyszłość.

Traktujemy przedstawione przez nas historie i budowane na nich analizy jako rzecznictwo na rzecz wszystkich występujących w nich aktorów – zarówno urzędników, którzy mierzą się ze strukturalnymi ograniczeniami, jak i społeczników, którzy poświęcają swój prywatny czas i energię działając na polepszania jakości życia w Warszawie.

W wyniku badania zostały opracowane rekomendacje, określające adekwatne wsparcie realizacji oddolnych inicjatyw przez Urząd Miasta Warszawy.  Zachęcamy do lektury raportu z badań!

Pliki do pobrania

 Aleksandra Gołdys, Jarema Piekutowski, Marta Szaranowicz-Kusz, „Pomysłowość miejska. Studium trajektorii realizacji oddolnych inicjatyw mieszkańców Warszawy. Raport z badań”, Fundacja Pole Dialogu, Warszawa 2017. Wydanie drugie poprawione.